Презентация - "Слайд на тему Лемарка"

Mavzu: BMSMda F.Lemarkning “Parij” asarini klarnet cholgʼusida oʼquvchilarga oʼrgatish metodikasi

Tinglovchi: Abdurashidov B
Toshkent 2022
O’ZBEKISTON DAVLAT KONSERVATORIYASI HUZURIDA MUSIQA SOHASI PEDAGOGLARINI QAYTA TAYORLASH VA ULARNI MALAKASINI OSHIRISH MARKAZI

“Puflama va zarbli cholg’ular ijrochisi” yo’nalishi bo’yicha yozilgan


MALAKAVIY ISHI

Kirish.
I-bob. Chet el musiqasining tarixiy taraqqiyoti va damli cholgʼularda kompozitorlarning asarlarini ijro qilish nazariyasi.
1.1. Klarnet cholgʼusining tashkil topishi
1.2. Franyauz kompozitori F.Lemarkning ijodiy faoliyati
II-bob. BMSMlarda damli cholg‘u yo‘nalishi o‘quvchilariga asarlarni o‘rgatish imkoniyatlari
2.1. Talim muassasalarida damli cholgʼulardan klarnet cholg‘usi yo‘nalishiga qo‘yilgan talablar
2.2. Klarnet cholg‘usi ijro imkoniyatlari va cholg‘udagi ijro uslublari
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.
MUNDARIJA

KIRISH
Bugun yurtimizda har bir sohada buyuk o‘zgarishlar, islohotlar amalga oshirilmoqda. Davlatimiz rahbarining bevosita tashabbuslari bilan O‘zbekistonning buyuk kelajagini ta’minlash borasida katta marralar sari intilmoqdamiz. Dunyo miqyosida o‘ta murakkab bir vaziyat bo‘lib turgan zamonda har birimiz bo‘layotgan islohotlar borasida o‘z ulushimizni qo‘shish sari shijoat qilishimiz lozimdir.
“Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun hamda “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 20 iyundagi        393-sonli Qarori asosida zamonaviy va kasbiy bilimlarni chuqur egallagan, jismonan baquvvat, aqlan etuk, o‘z kasbining ustasi bo‘lgan raqobatbardosh mutaxassis-kadrlar tayyorlash va bu kadrlarga tayanib mamlakatamizda olib borilayotgan bozor iqtisodiyotiga asoslangan demokratik davlat va jamiyat qurilishi jarayonini jadallashtirish, davlatimizni rivojlangan davlatlar qatoridan munosib o‘rin egallashini ta’minlash, Vatan istiqboli, Millat g‘ururi, Mamlakat kelajagi yo‘lida fidokorona mehnat qiluvchi barkamol avlodni tarbiyalash va voyaga etkazish vazifalarini qo‘yadi. SHu maqsad yo‘lida Prezidentimiz SH.M.Mirziyoev tomonidan hozirda ta’limni modernizatsiya qilishga, zamon talablaridan kelib chiqqan holda islohatlarni olib borishga katta ahamiyat berilmokda.

Mavzuning dolzarbligi:
Mustaqillik sharoitida xalqning ma’naviy madaniyatni rivojlantirish va mustaxkamlash ishlari, muxim davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. Uzluksiz ta’limni islox qilishning tashkiliy, ilmiy va metodik asoslari yaratildi. Ta’lim tizimida yangicha ilmiy-uslubiy yondashuvlar kirib kela boshladi. Ularning ko‘pchiligi pedagogik texnologiyalar va pedagogik maxorat bilan uzviy bog‘liq. Yosh avlodning xam mumtoz, xam zamonaviy milliy musiqa madaniyatining eng yaxshi namunalaridan baxra olish uchun darslarni zamonaviy pedagogik texnologiyalar, an’anaviy va interaktiv usullar uyg‘unligidan foydalangan xolda zamonaviy metodikalar orqali olib borish maqsadga muvofiqdir.
Xozirgi davrda fan va ma’daniyatni eng so‘ngi yutuqlari asosida kelajagimiz bo‘lgan yosh avlodni xayotga tayyorlashning samarali shakl va uslublarini izlash nixoyatda zarurdir. O‘quvchilaga ta’lim-tarbiya berish jarayonida xalq pedagogikasi asoslariga tayanish.SHarq muttafakkirlarni dono fikr-muloxazalridan, shuningdek, jaxon umumiy insoniy qadryatlaridan foydalanish zarur.

Mavzuni o’rganilganlik darajasi:
Mazkur mavzuni tizimdagi ta’lim muassasalarida qo‘lanilishi va o‘rgatish usullariga yangicha yondoshib o‘quvchilarni ijro etish texnikasi rivojiga asoslangan. Bu mavzu bolalar musiqa va san’at maktablarida ijro etish uslublari o‘rganilib chiqildi.


Malaka ishning maqsadi:
F.Lemark asarlari mazmuni; Parij asarini yaratilish tarixi va tematik o‘ziga xosligi va yangiligi nuqtai nazaridan tahlil qilishni malakaviy ishimizning asosiy maqsadlaridan biridir.

Malaka ishning vazifalari:
1. Chet el musiqasining tarixiy taraqqiyoti va damli cholgʼularda kompozitorlarning asarlarini ijro qilish nazariyasi.
2. Klarnet cholgʼusining tashkil topishi.
3. Franyauz kompozitori F.Lemarkning ijodiy faoliyati
4. Talim muassasalarida damli cholgʼulardan klarnet cholg‘usi yo‘nalishiga qo‘yilgan talablar
5. BMSM o‘quvchilariga F.Lemarkning “Parij” asarini ijro qilishni o‘rgatish metodikasini ishlab chiqish bitiruv malakaviy ishimizning vazifalaridan biri sanaladi.

Malaka ishning ob’ekti:
BMSM o‘quvchilariga o‘tiladigan maxsus fan darslari, F.Lemarkning asarlarini magnit yozuvlari va uning ijodi xamda xayoti keltirilgan manbalar malakaviy ishimizning ob'ekti.
Malaka ishning predmeti:
BMSM klarnet sinfi o‘quvchilariga F.Lemarkning “Parij” asarini ijro qilishni o‘rgatish uslublarini metodikasining mazmuni, shakl va uslublarini ishlab chiqish.

Malakaviy ishning nazariy axamiyati:
Mavzuni nazariy axamiyati shundan iboratki, bo‘lajak sozandalarni tarbiyalash jarayonida ularni chet el kompozitorlari ijodi bilan yaqindan tanishtirish, uning musiqada tutgan o‘rni xaqida ma’lumotlar berish va mavzu yuzasidan ilmiy izlanishlariga o‘rgatish imkonini beradi.
Malakaviy ishning amaliy axamiyati :
O‘quvchilarni ixtiisoslashtirilgan san'at maktabida taxsil olayotgan jarayonida egallagan nazariy bilimlarning amaliyotga tadbiq qilishni o‘rgatishdan iborat. Malakaviy ishimizda F.Lemarkning “Parij” asarini o‘rgatish orqali dars o‘tishning o‘ziga xos yangi uslublarni ishlab chiqish, dars jarayoniga bevosita tadbiq etishning amaliy axamiyati benixoya katta..
Malakaviy ishning tuzilishi:
Kirish; ikki bob, to‘rt mavzu, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati va ilovadan iborat.

I-bob. Chet el musiqasining tarixiy taraqqiyoti va damli cholgʼularda kompozitorlarning asarlarini ijro qilish nazariyasi.
1.1. Klarnet cholgʼusining tashkil topishi
Klarnet( italyancha klarnetto, frantsuzcha klarnet, nemis Klarinette, inglizcha klarnet yoki klarionet ) — bir qamishli qamishdan yasalgan yogʻoch nafasli musiqa cholg‘usi. U taxminan 1700 yilda Nyurnbergda ixtiro qilingan, 18-asrning ikkinchi yarmidan boshlab musiqada faol foydalanilgan. U turli xil musiqiy janrlar va kompozitsiyalarda qo'llaniladi: yakka cholg'u sifatida, kamer ansambllarida, simfonik va dutoz ansambllarida, xalq musiqasida, sahnada va jazzda. Klarnet keng diapazonga ega, iliq, yumshoq tembrga ega va ijrochiga keng ko'lamli ekspressiv imkoniyatlarni taqdim etadi.
Klarnet 17-asr oxiri - 18-asr boshlarida ixtiro qilingan (ba'zi ma'lumotnomalarda ixtiro qilingan yil sifatida 1690 yil ko'rsatilgan , boshqa tadqiqotchilar bu sanani bahslashmoqda va klarnet haqida birinchi eslatma 1710 yilga to'g'ri keladi, deb ta'kidlaydilar). Nyurnberg musiqa ustasi Iogann Kristof Denner (1655-1707) tomonidan, u o'sha paytda eski frantsuz puflama asbobi - chalumeau ( fr. chalumeau ) dizaynini takomillashtirish ustida ishlagan). 

1.2. Franyauz kompozitori F.Lemarkning ijodiy faoliyati
Neytan Korb, bo'lajak Frensis Lemark Parijda, Rue de Lapp shaxrida, 1917 yil 25 noyabrda Polsha-Litvaga kelgan yahudiy muhojirlar oilasida tug'ilgan. Otasi Jozef Korb - polshalik yahudiy bo‘lib, kasbi ayollar tikuvchisi edi. Frantsiyaga kelishidan oldin chor armiyasidan qochib ketgan, u erda majburiy ravishda chaqirilgan. Onasi Roza Korb (sharifi Eydelman) - Litvalik yahudiy, 1893-yil 15-yanvarda Solokida ( Kovno viloyati) tugʻilgan. Xolokost qurboni bo'lgan. Neytan (Lemark) oilaning o'rta farzandi, katta akasi Moris, singlisi Reychel edi.
Urushdan keyin u Parij sahnalarida chiqishni davom ettirdi, u erda Iv Montand bilan uchrashdi, u bilan ko'p yillar davom etgan do'stlik boshlandi. Bu yillar, shuningdek, ularning yaqin hamkorligi bilan ajralib turdi, Lemark tufayli Montana repertuariga o'nlab qo'shiqlar qo'shildi. Parij mavzusi va akkordeon uning ijodidagi deyarli barcha Frensis Lemark asarlarining ajralmas qismi edi va "A Paris" qo'shig'i uning o'ziga xos belgisi va Frantsiya poytaxtining o'ziga xos musiqiy ramziga aylandi.

II-bob. BMSMlarda damli cholg‘u yo‘nalishi o‘quvchilariga asarlarni o‘rgatish imkoniyatlari
2.1. Talim muassasalarida damli cholgʼulardan klarnet cholg‘usi yo‘nalishiga qo‘yilgan talablar
O'zbekiston Respublikasi musiqa ta'limi tizimida bolalar musiqa va san'at maktablari musiqa va san'at ta'limining boshlang'ich bo'g'inidir. Mamlakatimiz bolalarning umumiy musiqiy rivojlanishi, ularga musiqa asboblarini chalishni o'rgatish, musiqiy eshitish, musiqiy dunyoqarash va estetik didni rivojlantirish amalga oshiriladi. Ularga havaskorlik tomoshalari jamoalarida ishtirok etish, kundalik hayotda musiqa ijro etish, shuningdek, eng qobiliyatli bolalarni o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi muassasalariga o'qishga kirishga tayyorlash uchun zarur bo'lgan amaliy ko'nikma va bilimlarni singdirish.san'at va madaniyat. Bolalar musiqa va san'at maktablari nafaqat yosh fuqarolar – musiqachilarni tarbiyalashga, balki tarbiyalashga ham mo'ljallangan. Ularning barcha faoliyati, oxir-oqibat, o'zbek xalq musiqasi, mumtoz musiqa, O'zbekiston va xorijiy davlatlar bastakorlari asarlarining eng yaxshi namunalariga asoslangan bolalarning ma'naviy hayotidagi musiqaning yuksak mafkuraviy va tarbiyaviy roli bilan belgilanadi.

Mutaxassislik bo'yicha sinfda dars musiqa bo'limidagi o'quv va tarbiyaviy ishlarning asosiy shakli hisoblanadi. Maxsus sinflarda individual darslarning shakli har bir o'quvchini diqqat bilan va har tomonlama o'rganish va tarbiyalash uchun barcha zarur shart-sharoitlarni yaratadi. Faqat shu sharoitda uning imkoniyatlarini ob'ektiv baholash va shu bilan bog'liq aniq vazifalar va ish usullarini shakllantirish mumkin. Shu sababli, ushbu muammolarni hal qilish uchun mutaxassislik bo'yicha o'qituvchi individual darslar jarayonida talabaga chuqur va har tomonlama ta'sir ko'rsatishi shart. O'z bilimlarining boyligi bilan o'rtoqlashganda, u har bir o'quvchini olingan barcha narsalarni individual ravishda o'zlashtirishga va sinishga undashi, ularning har birida o'ziga xos javobni uyg'otishi kerak, shunda ular musiqada o'zlarini yaxshiroq isbotlashlari mumkin.
Pedagogik ishda bosqichma-bosqichlik va izchillik tamoyillariga amal qilish kerak. Birinchi darslardan boshlab talabalar o'zlari uchun mavjud bo'lgan badiiy asarlarni diqqat bilan o'rganishlari, muallifning matnini aniq o'qishlari va etkazishlari, ularning ijrosini tinglashlari, texnik qiyinchiliklarni tahlil qilishlari, asbobning ovoz sifati, tovush hujumi, intonatsiyaga bo'lgan talabni doimiy ravishda oshirib borishlari kerak.

2.2. Klarnet cholg‘usi ijro imkoniyatlari va cholg‘udagi ijro uslublari
Boshqa mutaxassislik o‘qituvchisi singari damli cholg‘u asboblari o‘qituvchisining asosiy vazifasi-bu o‘quvchilarni his etishga o‘rgatish, kuy kechinmasini anglash, unga nisbatan muhabbatni uyg‘otish kabi dastlabki ko‘nikmalarni rivojlanitirishi lozim.
O‘qituvchining yana bir eng muhim vazifalaridan biri o‘quvchilarda mustaqil ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishdir. O‘qituvchi o‘quvchilarni olayotgan bilimlarini umumlashtirib, yangilari bilan tanishtirib borishi lozim hamda keyigi topshiriqlarni bajarishda ularni amaliyotda qo‘llashga o‘rgatishi kerak.
Asarlarni o‘rganishda imkon darajasida o‘quvchiga tushunarli bo‘lgan va engil asarlardan boshlash lozim.Ular bilan ishlash jarayoni shquvchining mustaqil ishlash ko‘nikmalarini shakllantirib borish lozim. Odatda, mustaqil ish uchun berilgan vazifa, dastur bo‘yicha mazkur sinfda o‘rganiladigan asarlardan engil bo‘lishi kerak.

XULOSA
Musiqa - inson xis tuyg‘ulariga ta’sir etadigan o‘ziga xos sexrli olamdir. U insonga ruxiy quvvat beradi, yaxshi kayfiyat baxsh etadi. Yoshlarni musiqaga oshnoligi ularga yuksak ma’naviyatini qaror toptirishda muxim omil bo‘lib xizmat qiladi. Yurtimiz azalda betakror qadryatlari, umrboqiy an’analari va urf-odatlari, xususan, boy va beqiyos musiqa san’ati bilan dovrug‘ taratgan. Elimizdan ko‘plab xushovoz xofizlar, iste’dodli xonandayu - sozandalar etishib chiqgan. Xozirda xam mamlakatimizda musiqaga, san’at va kuy-qo‘shiqqa qiziquvchan iqtidorli yigit-qizlar juda ko‘p. Yuqoridagi ta’kidlangan so‘zlarga asoslanib shuni aytish joizki, xozirgi kun yoshlari, mamlakatimiz ilm-fan, san’at, madaniyat va ma’rifat, texnika soxalaridagi xamda ma’naviy taraqqiyoti yo‘lida o‘zlarining bevosita xissalarini qo‘shib, mamlakatimiz va xalqimizni yuksalishi yo‘lida sobitqadamlik bilan chuqur izlanishlar olib borishlari lozim. Yangi jamiyat asoslarini qurayotgan bir vaqtda yoshlarni sog‘lom va barkamol avlod etib tarbiyalashga shubxasiz ilm - fan taraqqiyoti juda katta axamiyat kasb etadi.

E’tiboringiz uchun raxmat!